Dört Kapi Kirk Makam seklindeki Kamil (olgun) insan olma ilkelerini Hünkar Haci Bektas Veli’nin tespit ettigine inanilir.Haci Bektas "Kul Tanri’ya kirk makamda erer, ulasir, dost olur." buyurmuslardir. Bu ilkeler asama asama insani olgunluga ulastirir. Bir baska yoruma göre ise seriat anadan dogmak, tarikat ikrar vermek, marifet nefsini bilmek, hakikat Hakki özünde bulmak yollaridir.  
 

Dört Kapı şunlardır:

 

 

1.Seriat2.Tarikat3.Marifet4.Hakikat

 

Her kapının on makamı vardır.

 

 

 

 

1.İman etmek

 

2.İlim öğrenmek

 

3.İbadet etmek

 

4.Haramdan uzaklaşmak

 

5.Ailesine faydalı olmak

 

6.Çevreye zarar vermemek

 

7.Peygamberin emirlerine uymak

 

8.Şefkatli olmak

 

9.Temiz olmak

 

10.Yaramaz ve sakıncalı işlerden sakınmak

 

 

 

Şeriat Kapısı’nı ve makamlarını şöyle özetleyebiliriz: 

 

 

Kendi öz benliğini kötülükten arıtmayangelişmemiş olgunlaşmamış insanın din kuralları ve yasalar zoruyla eğitilmesi kişilere ve topluma zarar verecek hareketlerde bulunmasına meydan verilmemesidir.

 

 

 

1.El almak / Tövbe etmek

 

2.Mürşidin öğütlerine uymak

 

3.Temiz giyinmek

 

4.İyilik yolunda çalışmak

 

5.Hizmet etmeyi sevmek

 

6.Haksızlıktan korkmak

 

7.Ümitsizliğe düşmemek

 

8.İbret almak

 

9.Nimet dağıtmak

 

10.Özünü fakir görmek

 

 

Tarikat kapısını ve makamlarını şöyle özetleyebiliriz: 


 

İnsanın kendi öz iradesiyle hiç bir dış zorlama olmadan her türlü kötülüğü benliğinden kovabilmesi elinden gelebilecek tüm iyilikleri hiç kimseden esirgememesi aşamasıdır.

 

 

 

 

1.Edepli olmak

 

2.Bencillik kin ve garezden uzak olmak

 

3.Perhizkârlık (İsraf ve müsriflikten kaçınma)

 

4.Sabır ve kanaat

 

5.Utanmak

 

6.Cömertlik

 

7.İlim öğrenmek

 

8.Hoşgörü olmak

 

9.Özünü bilmek

 

10.Arif olmak (kendini bilmek)

 

 

Marifet kapısını ve makamlarını şöyle özetleyebiliriz:

 

 

Duygu ve ilimde en yüksek düzeye ulaşmaktanrısal sırları fark etmektir.

 

 

1.Alçak gönüllü olmak

 

2.Kimsenin ayıbını görmemek

 

3.Yapabileceği hiç bir iyiliği esirgememek

 

4.Allahın her yarattığını sevmek

 

5.Tüm insanları bir görmek

 

6.Birliğe yönelmek ve yöneltmek

 

7.Gerçeği gizlememek

 

8.Manayı bilmek

 

9.Tanrısal sırrı öğrenmek

 

10.Allahın varlığına ulaşmak


 

Hakkı görmek zaman ve mekân üstü Tanrısal Dem’in kudreti içinde Devr-i Alem’e dönmektir.


 

 

 

Insan-i Kamil olma yolunda “Yol güzergahı“ kesinlikle essiz örnek Hz.Ali’dir.

 

Bu dogrultuda Hak Muhammed Ali üçlemesini, ezelden ebede kalpten kabul edip Ulu Yolumuzda gereklilik esasları vazgeçilmez kılan; Ilahi emirler, Farz, Ikrar, Erkan, Sünnet, Dört kapı kırk makam, Eline Diline Beline, Imam Cafer-i Sadık’in buyruğu, Tevella ve Teberra gibi olmazsa olmaz, Yol’un kurallarına riayet etmeyle kişi Insan-i Kamil olabilir. 

 

Alevilikte örnek alınan, yüksek ahlak değerlerinin başı ve kaynağı olan temel direği: Hz.Ali ve soyundan gelen 11 Imamlardır.

 

Peki bu Yol’da esas kuralları özümseme ve uygulama şartları nelerdir.?

 

Kısaca bir Alevi: Allah’a inanip, bütün varlığı ile teslimiyet gösterip, Ilahi emirlerini yerine getirmesi gerekir. Hz.Peygamber’e iman etmesi gerekir.

 

 

Dolaysıyla dört Semavi dinleri (Tevhid) kabullenmesi gerekir.

 

Hz.Ali’nin Velayetine inanmalidir, soyundan gelen Imamları Yol önderleri olarak kabullenmesi gerekir.

 

Alevi bir canın: üstün takvasıyla (Allah’a bağlılılığı-Allah’a inanmak), derin bilgiye sahip, özü ile sözü bir olmasıyla, her türlü kötü nefislerden ve arzulardan arınıp güzel ahlaki değerleri ile insanlara örnek olmalıdır. Kısacası Alevilikte amaç insan-i kamil olmaktır.

 

 

 

Alevilikte tasavvuf öğretileri gereği, aynel yakın, ilmen yakın, cismen yakın (Hakkel yakın), dereceleri aşması doğrultusunda, kişi Hakk’a yakın olması amaçlanır. 

 

Ulularımızın deyimiyle ‘’Hakk’ı uzakta arama sakın, sen seni bilirsen Hakk sana yakın’’. (Vahdet-i Vücut)

 

 

Allah’ın iradesi ile vasilerin en üstünü kılınan, Allah’ın hücceti (delili, kanıtı) olan Hz.Ali, ilahi niteliklere sahip oluşu, olağanüstü güce ve Hz.Muhammed’e en yakın olması, onun gizli sırlarını bilen, hak ve adaletin uygulayıcısı, mazlumların umudu, zalimlerin korkusu olan Hz.Ali, Aleviliğin temelini oluşturur.

 

 

Alevilikte örnek alınan Ulu Şah-ımız hakkında sonsuz methiyeler (övgüler) vardır, dolaysıyla bir kaç örnek verelim.

 

 

Hz,Muhammed buyuruyor ki;

 

"Ben kimin Mevlası isem, Ali de onun Mevlasıdır." "Ben ilmin şehiriyim, Ali de 

 

onun kapısıdır."

 

 

"Ben ve Ali aynı Nurdan geldik."

 

"Kim bizim Velayetimizden ayrılırsa veya başkasını bize tercih ederse, kuşkusuz 

 

onlar doğru yoldan ters yüz döndürülmüşlerdir." 

 

"Allah tarafından tayin edilen bir Imam-ı olmaksızın sırf kendini yoran bir ibadetle, 

 

Allah’a kulluk sunan bir kimsenin çabası kabul görmeyecektir." 

 

 

Dolaysıyla Aleviler olarak ikrar verdiğimiz, bağlandığımız O yüce Hz.Şah-ı Velayet’in Nurlu Yolunu benimsemiş ve özümsemiş Aleviler olarak, Aleviliğin temel kosullarını kendimize ilke edinmemiz gerekir.