CEMDE ONİKİ HİZMELERİNDEN SÜPÜRGECİ GÖREVİ VE NEYİ TEMSİL EDER..?...

 

.Ferraşlık (Süpürgecilik): Ferraş  (Süpürgeci) 

Cemevinin temizliğinden sorumludur, gerekirse rehbere yardım eder. Cemevlerinin mutlaka temiz olması gerekir. Bu temizlik işi ile görevli olan kişiye ferraş denir. Cem yapılırken cemevini süpür­geci temiz tutar. Selman’ı Piri pakı yani Selman-ı Farisi hazretlerini temsil eder. 

 

 

Süpürgeci(Ferraş) : 

Peyikçi’den sonra süpürgeci(farraş) gelir.Cem meydanını iki kez “Allah Muhammed Ali “ diyerek yeri süpürür. Fakat süpürge yerden toz çıkarmaz. Süpürürken süpürge, eski yazıdaki “vav” harfi şeklinde bir sağa bir sola doğru gider gelir. Vav harfi Lâtin harflerindeki 9 rakamı gibi bir harftir. Bu süpürme işlemi simetrik şekilde yapılır. Yani önce 9 harfine benzetilerek süpürülür. Sonra 9 harfinin simetriği şeklinde süpürülürdü. Bu şekle tasavvufta çifte vav denir. “Vav” harfinin Ebced hesabına göre sayısal değeri 6’dır. İki tane “vav” yan yana gelince sayısal değerler 66 olur. Eski yazıda Allah yazdığınız zamanda Elif 1, Lâm 30 + Lâm 30 + h 5 = 66 yapar. Buna Bektaşîlikte Hurûfi (harfler) neşesi denir. Yani burada yapılan salâtların (ibadet, namazların) Allah rızası için yapıldığı anlatılmaktadır.[9]” 

Süpürgeci, Dedenin karşısına geçer 

“Allah Allah ! Üç bacıyız, güruhu naciyiz kırkların ceminde süpürgeciyiz. Süpürgeyi çaldı Selman, kör olsun Mervan, zuhur etsin Mehdi’yi sahibi zaman, Allah eyvallah, nefes pirdedir”der. Pir de ona gülbank çeker. Süpürgeci oturur. Süpürgenin iki manası vardır. Zahiri manası canlara çevrenizi temizleyin süpürün pislik içinde oturmayın, batıni manası ise, insanın iç dünyasına hitap eder. Süpürgecinin okuduğu tercümanda gürûhu naciyiz derken manası kurtulanlar topluluğundanız. Çünkü gerçek anlamda nefsinden kurtulanlar gürûhu naciden sayılır. “Kırkların ceminde süpürgeciyiz” derken, Hak cemi içinde görevimiz temizliktir, kalpleri temizleriz. “” Süpürgeyi çaldı Selman “’ın anlamı ise, Selman Fâris’dir . Selman Ehl-ibeyt yolunun mürşitlerindendir. Mürşid insanın içini temizler. ”Kör olsun Mervan” İnsanın içindeki kötü nefis kör olsun. ”Uyansın Mehdiyi sahibi zaman “ kötü nefis yok olunca onun yerine rahman hâkim olur. Mürşide teslim ol ki, o senin içindeki kötü huylarını gidersin. Seni irşad etsin, senin iç dünyana Hakk hâkim olsun. 

Süpürgeci hizmetten sonra ibadet faslı başlar önce zakir saz ile düvaz denilen on iki imamların isimlerinin geçtiği ve ayrı ayrı övüldüğü deyişler okunur. Deyiş yörelere göre nefes, âyet, kelâm olarak da söylenir ki bunlar ilâhilerdir[10]. Bu düvazlarda Allah Muhammed ve on iki imamların isimleri zikredilirken cem’e katılanların manevi bir hazla coşmalarını, cezbeye kapılmalarını sağlar. Aynı zamanda muhtelif ders veren hikâyeler anlatılır insanlar eğitilmeye çalışılır.

 

"Hü" der, eğilir meydanı süpürür, sembolik olarak çulun (meydandaki halı, kilim v.b.) ucunu kaldırıp altına doğru "sırrı sır edenin demine hüü" deyip süpürgeyi üç defa “Allah,Muhammet, ya Ali” diye meydana çaldıktan sonra dara durur, süpürgeyi sol koltuğuna alır ve "hü" diyerek şu duayı okur: 

"Hamdülillah Pirimiz ol Hacı Bektaş’dır. Üstadımız Al-i Muhammed'den Seyyid-i Farraş’dır Bercemal-i Muhammed Kemal-i İmam Hasan Şah Hüseyin Ali Ra Bülend'e salâvat" der. Tüm canlar: "Allahümme salli ala seyyidine Muhammed'in ve ala al-i Muhammed" diye salâvat getirir.

 

Bu Hizmeti Üç Bacı yapıyorsa yine aynı şekilde “hüü” diye meydana gelip, sırayla her biri birer defa süpürgeyi meydana çalarken “Allah, Muhammet, ya Ali” dedikten sonra 

“Destur-u Pir... Biz üç bacıyız, Güruhu Naciyiz, Kırklar Meydanında Süpürgeciyiz... Süpürgeci Salman, Kör olsın Yezid-i Mervan, Zuhur eyleye Mehdi-yi sahip zaman... Nefes pir’dendir. Hü pirim hüü...” derler ve Dede’de şu gülbengi okur: 

"Allah Allah. Seyit Farraş efendimizin hüsnü himmet ve hidayeti üzerimizde hazır ola. Hizmet sahipleri hizmetinden şefaat bula. Nur-u Nebi Kerem-i Ali Pirimiz Üstadımız Hacı Bektaş-ı Veli. Gerçek erenlerin demine hüü." 

Görev itibariyle Selman’ı Piri Pakı temsil eder.

 

 

Alevi Cemlerinde On İki Hizmet nedir? 

 

On İki Hizmet, Cem ibadeti sırasında görevli on iki kişinin yerine getirdiği hizmetin adıdır. On İki Hizmet olmazsa Cem de olmaz. Cemde On İki Hizmet sahipleri tarafından yerine getirilen On İki Hizmet, sembolik olarak algılansa da özde çok derin manalara ve gerçeklere işaret ediyor. Dolayısıyla On İki Hizmet çok önemlidir. On İki Hizmeti biçimsel bazı kurallar algılamamak gerekiyor. Sembolize ettiği hizmetlerin derin felsefi, toplumsal, inançsal boyutları vardır. 

 

On İki Hizmetin dağılımı su şekildedir:

 

1. Dedelik (Mürşitlik, Pirlik):

 Dede, (Mürşid, pir) cemi yönetir. Cem ibadetinin mutlak hakimi konumundadır. Cem erkanının başkanlığını yapar. Cemde ikrar alır ve nasip ve­rir. Canlar arasındaki her türlü problemi çözer. Manevi olarak Kainatın Efendisi, İki Cihan Güneşi, Sevgili Peygamberimiz Muhammed Mustafa; Şah-ı Merdan, Damad-ı Nebi, İlmin Kapısı İmam Ali, ve Pir Hünkar Hacı Bektaş-ı Veli'yi temsil eder.

 

 

2. Rehberlik: 

Rehber, görgüsü yapılanlara ve ceme katılanlara yar­dımcı olur, mihmandarlık eder.Mürşidin en ya­kın yardımcısıdır. Yol gösteren kılavuzluk eden, yolun kuralları­nı, edep ve erkanı öğreten, mürşidin yardımcısı konumundadır. Musahiplik ceminde musahiplerin ikrar vermesi için ceme taşı­ma görevini üstlenir. Görev itibariyle İmam Hüseyin'i temsil eder.

 

 

3 Gözcülük: 

Gözcü, cemde düzeni ve sükuneti sağlar. Rehber'in yardımcısıdır. Cemde kurallara uyulması ve yürütülmesinden sorumludur. Cemin edep ve erkanına uymayanları uyarma görevi vardır. Yol düş­künlerinin ve suçluların ceme girmelerine izin vermez. Cemin bekçisidir. Ebu Zer Gifari'yi temsil eder. Gözcülük görevinin piri Karaca Ahmed Sultan olarak da bilinir.

 

 

4. Çerağcılık: (Delilcilik, ışıkçılık); 

Çerağcı (Delilci) Çerağ (ateş, kandil, mum)  yakmak, meydanın aydmlatılması ile görevlidir. Cemevindeki aydınlatma işinden sorumludur. Çerağın; kan­dil, aydınlatma, mum, fitil anlamları vardır.  Cem evinde bulunan aydınlatma araçlarını yakar. Buhardanlıkları ve Mumları (Çerağları) hazırlar. Görev itibariyle Cabir El Ensari’yi temsil eder.

 

 

5.  Zakir (Aşık) Zakirlik (Aşıklık):   

Aşık, cemlerde genellikle bağlama çalmasını iyi bilen ve sesi güzel olan kişidir. Zakir; deyiş, tevhid ve düvazlar, mi'raçlama, nevruziye ve mersiyeleri saz eşliğinde söyler. Genellikle üç kişiden oluşan ekiptir.

 

 

6 .Ferraşlık (Süpürgecilik): Ferraş  (Süpürgeci) 

Cemevinin temizliğinden sorumludur, gerekirse rehbere yardım eder. Cemevlerinin mutlaka temiz olması gerekir. Bu temizlik işi ile görevli olan kişiye ferraş denir. Cem yapılırken cemevini süpür­geci temiz tutar. Selman’ı Piri pakı yani Selman-ı Farisi hazretlerini temsil eder. 

 

 

7. Sakkalık, Tezekkarlık (İbriktarlık - Ibrikçilik): 

İbrikdar (İbrikçi, sakka, tezekkar) Tarikat abdestini aldırır. Cem erkanında abdest alınmasında hizmet edendir. Sembo­lik olarak elinde leğen ve ibrikle, omzunda havlu ile hizmet eden kişidir. El suyu dökerek ellerin yıkanmasını sağlayan kişi, el suyu dağıtır. Cemde Mürşidin ve cem erenlerinin abdest almalarını sağlar. Musahiplik ceminde ikrar veren canlara su dağıtır. Görev itibariyle Kamber Hazretlerini temsil eder. 

 

 

8. Kurbancılık (Niyazcılık, Sofracılık): 

Kurbancı (sofracı, niyazcı) kurban tığlama yemek işlerine bakar ve lokma (kurban eti) dağıtır. Kurbanları tekbirler ve keser. Gelen Lokmaları alır ve dağılımını sağlar. Ceme her can lok­ması ile gelir. Lokmaları herkese eşit şekilde dağıtır. Lokmayı dağıtırken de "Göz mizan, el terazi, herkes oldu mu hakkına ra­zı?" diyerek herkesin rızalığını alır. Görev itibariyle Mahmut el Ensari’yi temsil eder.

 

 

9. Saki / Pervane:  

Cem sırasında dolu sunan, su sağlayan, susuzlukları gideren kişi.  Cem evinde Su, Şerbet, Saka, Süt v.b. dağılımını sağlar. Sakacı Görev itibariyle Ammari Yaseri’yi temsil eder.

 

 

10. Peykçilik (Habercilik, Davetçilik): 

Peykçi (Haberci) ahaliyi cemevine (cem yerine) çağıran, cemi komşulara haber veren kimsedir. Peyk haber anlamındadır. Peykçi, cemin yapılacağını bütün canlara haber verir ve ceme katılmaları için haberdar eder. Bu hizmetin sahibi Cebrail᾿dir. Görev itibariyle Amri Ayyari’yi temsil eder.

 

 

11. İznikçilik (Meydancılık): 

Cemevinin temizliğine ve düze­nine bakar. Ceme gelen canların ayakkabılarına sahip çıkar ve yerleştirir, ayrıca süpürgeciye yardımcılık eder.  Cem evinde Semahserleri kaldırır. Postları yerine dizer. Görev itibariyle Hüzeymetü’l Ensari ’yi temsil eder.

 

 

12. Bekçilik (Kapıcı): 

Cem'in ve ceme gelenlerin evlerinin gü­venliğini sağlar, beklerler. Cemevine gelen canları karşılar. Cemin yapılışı esnasında cemdekilerin adap ve erkan içinde oturmalarım sağlar. Gözcü­nün yardımcısı konumundadır. Görev itibariyle Gülam Keysani’yi temsil eder.